ارزیابی وضعیت فعلی بیابان زایی در خراسان جنوبی با استفاده از روش مدالوس (مطالعه موردی منطقه طبس مسینا - شهرستان درمیان)

بیابان زایی به عنوان یک معضل گریبان گیر بسیاری از کشورهای جهان است. به منظور ارزیابی بیابان زایی تحقیقات مختلفی در داخل و خارج کشور صورت گرفته که به ارائه مدل های منطقه ای منجر شده است. این پژوهش با هدف ارزیابی کمی بیابان زایی در منطقه طبس مسینا با گستره ای حدود 25 هزار هکتار در استان خراسان جنوبی و به منظور تدوین یک مدل منطقه ای انجام شده است. در این پژوهش بر پایه مدل مدالوس، با توجه به شرایط منطقه و با بهره گیری از سامانه اطلاعات جغرافیایی، یک مدل منطقه ای تدوین شد. در آغاز عامل های موثر اصلی و فرعی در روند بیابان زایی که شامل 8 لایه یا معیار اصلی وضعیت خاک، اقلیم، فرسایش، پوشش گیاهی، آب های زیرزمینی،فیزیوگرافی، زمین شناسی و وضعیت مدیریت (معیار درجه تخریب انسانی) بودند، شناسایی شدند. سپس برای هر لایه یا معیار اصلی مهم ترین شاخص های موثر در کیفیت آن معیار بررسی و با شیوه مدل مدالوس وزن دهی انجام شد و با محاسبه میانگین هندسی شاخص ها و بهره گیری از نرم افزار arcgis(9)، نقشه های مربوط به وضعیت هر لایه یا لایه اصلی تهیه شد. در پایان با تلفیق نقشه ی لایه های اصلی و بهره گیری از میانگین هندسی لایه ها، نقشه های حسایت مناطق به بیابان زایی و وضعیت فعلی بیابان زایی در منطقه مورد بررسی، تولید شد. نتایج نشان داد که 3/5 از کل منطقه در کلاس بسیار شدید بیابان زایی، 3/93 درصد در کلاس بسیار شدید بیابان زایی و 4/1 درصد در کلاس متوسط از نظر شدت بیابان زایی قرار گرفتند. همچنین نتایج گویای این واقعیت است که معیار مدیریت و آب های زیرزمینی از آنجا که پایین ترین کلاس کیفی را به خود اختصاص داده اند، از مهمترین عامل موثر در بیابانی شدن اراضی منطقه طبس مسینا می باشند.